Oorlog is nooit heroïsch, en altijd smerig. Raketten die in woonhuizen belanden zijn smerig. Clusterbommen zijn smerig, vlinderbommen zijn nog smeriger. Er bestaat niet zoiets als collaterale schade. Wel zijn er burgers die sterven en lijden onder de bommen. Maakt niet uit welke taal ze spreken, waar ze wonen, of welke politieke analyses ze al dan niet maken.
Voor uitgeverij Leesmagazijn vertaalde ik de bundel Metro en mobilisatie van Igor Bobyrev, die (na lang wachten) net is verschenen.
Igor Bobyrev is een Russischtalige poète maudit, die zich tussen twee vuren bevindt. Hij werd geboren in Donetsk in 1985, toen Oekraïne nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. Aan de plaatselijke universiteit studeerde hij geschiedenis. Ook toen de stad op instigatie van Rusland ingenomen werd door pro-Russische gewapende milities, bleef hij er wonen. Hij begon te dichten op twintigjarige leeftijd, in 2005. Zijn gedichten in vrije verzen doen denken aan het vroege werk van Kirill Medvedev (Alles is slecht, Biopolitiek), die hem stilistisch beïnvloed heeft. Hij publiceerde in grote Russische tijdschriften als Novyj mir еn Volga. In 2016 verscheen in Moskou zijn bundel Iedereen weet dat tijdens de oorlog in mijn appartement een bom terecht is gekomen.
Metro en mobilisatie bestaat uit miniatuurtjes in vrije vers over hoe Bobyrev overleeft in zijn door geweld geteisterde thuisstad, Donetsk. Ze zijn geschreven tussen maart 2021 en september 2022, terwijl hij zich schuilhield voor het coronavirus, de bommen en de mobilisatie (eerst georganiseerd door de Volkskrepubliek Donetsk, en na de annexatie door de Russische Federatie). De bundel geeft een beeld van Bobyrevs dagelijkse leven in tijden van oorlog, van zijn angst, medelijden, sleur en groeiende haat, en van zijn pogingen tot ontsnapping aan de oorlog in dichterschap, in zijn vriendschap met zijn kat Vasja en in herinneringen aan kleine en grote geneugten (zoals homoseksuele avontuurtjes en zeldzaam lekkere zalmsoep).
“Bobyrevs visie komt voort uit de plaats waar hij zich bevindt: de stad Donetsk, waarvan veel vreedzame inwoners zich in deze oorlog alleen voelen te staan. Hun belangrijkste eis is niet politiek, maar menselijk: ‘Houd op ons te doden’.”
– Sorin Broet, literair criticus en schrijver, in Novaya Gazeta Europe
“Dit boek werd geschreven in een stad die in 2014 een van de gevaarlijkste en ongelukkigste ter wereld is geworden. Wanneer de dood je voortdurend beloert, word je dichter, om hem te bezweren en beet te nemen.”
─ Dmitri Voltsjek, dichter, vertaler, hoofdredacteur van de Russische website van Radio Liberty
“‘Ga daar leven waar niet valt te leven!’ zo ried Dmitri Prigov, de classicus van het Sovjetconceptualisme, jonge dichters aan. De post-Sovjetgeschiedenis heeft, als fatum, niet op Igor Bobyrev zitten wachten, en veranderde zijn thuisstad Donetsk in een plek waar bijna niet valt te leven maar waar je – als je koppig genoeg bent – volledig vrij kunt zijn in de poëzie.”
─ Kirill Medvedev, dichter, activist, vertaler, uitgever
“Als getuigenis en als document legt dit boek op verrassende wijze een rauwe realiteit bloot. Toch maakt deze bundel aanschouwelijk dat in het poëtische project de optie ‘redding’ besloten ligt: een kans op overleving op de exclusief traumatiserende roetsjbaan van de big history.”
─ Anton Otsjirov, dichter, kunstenaar, curator
Je kan een exemplaar bestellen bij je boekhandelaar, of via de webshop van de uitgever.
Van Poesjkin tot Poetin en snel terug 